Partnerproject: 14 seniorenwoningen met ontmoetingscentrum door Architects in Motion
Om de beurt laten we één van onze partners aan het woord en zetten we een project van hen in de kijker. Architects in Motion vertelt ons over hun seniorenwoningen in Gierle. Een opmerkelijk project dat werd gerealiseerd op de site van de oude pastorij van het dorp. We spraken met Peter Mertens, architect bij Architects in Motion. Hij illustreerde ons hoe de woonsite met een groot gevoel voor de bestaande omgeving werd geïntegreerd in het reeds aanwezige dorpsweefsel.
Het project ligt centraal in de dorpskern van Gierle.
Dat klopt, letterlijk met zicht op de kerk. Het project omvat 14 nieuwbouw seniorenwoningen en de verbouwing van een bestaande pastorij tot een ontmoetingscentrum. De nieuwe invulling van de pastorij vormt daarmee een eerste brug tussen de dorpsgemeenschap en de cluster seniorenwoningen. Zowel de bewoners van de 14 wooneenheden als andere bewoners van Gierle maken gebruik van dit ontmoetingscentrum. Het streeft een polyvalent gebruik na en is dus inzetbaar voor verschillende functies: cafeetje, vergaderruimte,… Het ontmoetingscentrum is een thuishaven voor velen:
- bewoners kunnen elkaar treffen in de ontmoetingsruimte
- CADO – Collectieve Autonome Dagopvang: senioren die gezinszorg en/of aanvullende thuiszorg ontvangen kunnen in het centrum genieten van een aanvullende zorg.
- kerkfabriek: een extra individueel lokaal zorgt ervoor dat de pastoor zijn voormalige pastorij nog steeds occasioneel kan gebruiken als thuishaven.
- conciërge: de wooneenheid op de eerste verdieping maakt het mogelijk om een gezin onder te brengen dat een conciërgetaak op zich neemt.
- externe groepen zoals scholen en (jeugd)verenigingen kunnen activiteiten organiseren in de ontmoetingsruimte en de opdeelbare vergaderzaal naast of met de oudere bewoners.
We wilden meer dan enkel een refter zoals je dat wel vaker tegenkomt in een serviceflat-gebouw. Door het open te stellen voor de hele buurt, kunnen ook andere partijen er gebruik van maken en creëer je een grotere integratie in het dorp. Ook vanuit de gemeente en het OCMW wordt gewerkt aan die kruisbestuiving. Je ziet er vaak scholen passeren die een dag- of middagactiviteit in het ontmoetingscentrum houden met de kinderen. De bewoners lopen daar dan ook rond of doen actief mee. Het ontmoetingscentrum creëert op die manier een platform waar de senioren contact hebben met de buren en bewoners uit de indirecte omgeving. De centrale ligging in het dorp is dus een grote meerwaarde.
“Een gebouw bestaat zelden alleen uit stenen. Het is een veelheid aan factoren die maakt dat iets werkt.”
Het idee van kruisbestuivingen wordt ondersteund door het architecturale en ruimtelijke doel dat wij voor ogen hadden. Een gebouw bestaat zelden alleen uit stenen. Het is eigenlijk een veelheid aan factoren die maakt dat iets werkt. Maar je moet wel een bewuste visie hebben om dat te kunnen uitbouwen en dat is goed gelukt. Ook dankzij een opdrachtgever die oog heeft voor dergelijke visie.
Het OCMW van Lille was geen onbekende opdrachtgever voor jullie?
Een hele tijd geleden werkten we al met hen samen. We hebben toen één van de eerste serviceflats in Lille gebouwd. Deze opdracht is daar een beetje het verlengde van. Het zijn ook seniorenwoningen maar dan in een nieuwe vorm. In schril contrast met wat we toen hebben uitgewerkt. Om maar te zeggen hoe ervaringen de dingen kunnen veranderen. Aan dit project ging een ontwerpwedstrijd vooraf die georganiseerd werd door OCMW Lille en waar een beperkt aantal ontwerpers aan meededen. Het was geen openbare wedstrijd.
De serviceflats die we lang geleden bouwden voor OCMW Lille bevonden zich in een gebouw met telkens een gang met kamertjes, zoals je die in zorgtehuizen nog steeds ziet. Voor dit project kozen we duidelijk voor het ontwerp van woningen met elk een eigen voordeur en terras. Mensen die nog voldoende mobiel en bewust zijn maar toch de eerste nadelen van het ouder worden ondervinden, krijgen op die manier een volwaardige woning met een eigen voordeur. De individuele woningen werden gegroepeerd in drie woonblokken: één woonblok van zes wooneenheden en twee woonblokken van vier wooneenheden. Er werd getracht de fijnkorrelige schaal van het dorp door te trekken in het project. De toegangen van de woningen oriënteren zich naar het centrale binnenplein dat publiek toegankelijk is.
Het klassieke programma van seniorenwoningen kreeg een hedendaags karakter en werd uitgebreid met een individueel toilet voor bezoekers en een extra multifunctionele ruimte die kan ingezet worden als bijkomende slaapkamer voor gasten, bezoekers of verpleging, maar ook als hobbykamer voor de senioren zelf. De woningen hebben een compacte indeling wat de gebruiker de mogelijkheid biedt om te manoeuvreren met een rolstoel. Daarnaast is de hoofdslaapkamer op een zodanige manier gepositioneerd dat een eventuele bedlegeriger persoon steeds contact kan hebben met zijn/haar partner in de woonkamer. De hellende daken lopen af naar het gemeenschappelijke binnenplein en worden uitgewerkt als groendak. Dit draagt bij tot een aangenaam binnenklimaat en het groene karakter van het binnengebied.
Behalve het ontmoetingscentrum is dus ook het binnenplein een ontmoetingsplek waar bewoners van het dorp elkaar tegenkomen?
Inderdaad, het binnenplein is het bindende centrum voor de woningen en het ontmoetingscentrum. De 14 seniorenwoningen zijn vormgegeven in een cluster van drie woonblokken met een centraal binnenplein. Er wordt daarbij een dorp-in-een-dorp gecreëerd dat op subtiele wijze afstand houdt tot maar tegelijkertijd ook aansluiting maakt met de bestaande dorpsgemeenschap.
“De 14 wooneenheden in een cluster van drie gebouwen met een centraal binnengebied vormen een klein dorpje op zich. De aanhechting met de omliggende buurt en de doorwaadbaarheid van het gebied zorgen voor een dorpje in een dorp.”
De aanhechting met de omliggende buurt en de doorwaadbaarheid van het gebied zorgen voor een dorpje in een dorp. Om de ontmoetingen nog meer aan te moedigen en te versterken, hebben we namelijk hard ingezet op de doorwaadbaarheid van de site. Het terrein dat initieel was afgesloten voor publiek werd opengetrokken en doorwaadbaar gemaakt zodat de achterliggende woonbuurten gebruik kunnen maken van de zachte verbindingen. Zoals je dat kent in een dorp ontstaan er hier en daar kleine paadjes, zogenoemde kerkpaadjes. Ook op deze site was er zo’n paadje dat het hele terrein doorkruiste en dat hebben we behouden in het project. We merkten dat heel veel rijwoningen van de Vennestraat, de straat ten oosten van het projectgebied, aan de achterzijde een illegaal tuinpoortje hadden dat aansloot op het kerkpad. In principe moesten we dat ontstane recht dat die bewoners zich hadden toegeëigend afnemen, maar dat hebben we bewust niet gedaan. Omdat we op zoek waren naar verstrengeling met het dorp hebben we de achterpoortjes behouden, niettegenstaande dat ze juridisch gezien eigenlijk illegaal waren. Het was voor ons project geen last maar zelfs een voordeel en met akkoord van de gemeente en het OCMW is dit bewaard gebleven.
“Omdat we op zoek waren naar verstrengeling met het dorp hebben we de achterpoortjes bewust behouden, niettegenstaande dat ze juridisch gezien eigenlijk illegaal waren.”
Vanuit het dorpsplein is er zicht op de dorpskern, de oude pastorij die fungeert als ontmoetingscentrum, de gemeentebibliotheek en de kerk. Het terrein is zowel toegankelijk via de Doolstraat, de Kloosterstraat, als de sociale woningen in het zuiden. Wagens kunnen parkeren ter hoogte van de pastorij en aansluitend aan de sociale woningen. Doordat het volledige projectgebied doorwaadbaar is voor zwakke weggebruikers, wordt het doorkruist door andere dorpsbewoners van verschillende generaties. Op die manier wordt het mogelijk om het dorpsleven tot bij de senioren te brengen.
Waarom zijn jullie partner van AR-TUR?
De ruimtelijke kwaliteit van architectuur en stedenbouw is erg belangrijk en houdt ons als architectenkantoor dagelijks bezig. Het verbeteren van ruimtelijke kwaliteit vergt enerzijds een dialoog tussen professionelen onderling en anderzijds een dialoog tussen professionelen en de maatschappij. Op die manier wordt er een draagvlak en bewustwording gecreëerd dat nodig is om ruimtelijke kwaliteit mogelijk te maken.
Doorgaans beperkt de dialoog bij de aanvang van een project zich tot de dialoog tussen de ontwerper en zijn opdrachtgever en tussen de ontwerper en de belanghebbende actoren binnen dat project. AR-TUR biedt de mogelijkheid tot een veel bredere dialoog en daarom vinden wij het van groot belang om daaraan deel te nemen. Op die manier kunnen we een meerwaarde betekenen, niet als individu maar in het geheel van professionelen die eraan deelnemen. Goed opdrachtgeverschap is enorm belangrijk om een goed project te kunnen verwezenlijken en dat is iets dat we via AR-TUR en zeker ook via dit project in Gierle hebben geleerd en ondervonden.
Wil je ook partner worden van AR-TUR? Vind er alles over terug op onze partnerpagina en aarzel niet om contact op te nemen om jullie wensen te bespreken.
