Partnerproject: Masterplan dorpskern Wechelderzande door OMGEVING
Iedere maand zetten we een project van één van onze partners in de kijker. Ontwerpbureau OMGEVING vertelt over de totstandkoming van het masterplan voor de dorpskern van Wechelderzande, deelgemeente van Lille. We spraken met Maarten Moers (landschapsarchitect en stedenbouwkundige) en Kristof De Bonte (ingenieur architect) die ons het belang van een breed draagvlak illustreren voor een warm onthaal en daardoor een vlot verloop van het project.
Voor de ontwikkeling van het masterplan vertrokken jullie met de opmaak van een wensbeeld voor het dorp.
Wij hebben inderdaad samen met het gemeentebestuur van Lille en de inwoners van Wechelderzande een wensbeeld opgesteld voor de toekomstige ontwikkeling van de dorpskern. Het wensbeeld is een samenhangende visie om de kern aantrekkelijker te maken, zowel om te wonen en te werken als te verblijven. Wechelderzande heeft heel wat troeven zoals het renaissancekasteel ‘Hof d’Intere’ en het dorpsplein. Via het wensbeeld worden deze troeven opnieuw in de kijker gezet en krijgt het geheel een soort opfrisbeurt die meer leefkwaliteit biedt. Na de opmaak van het wensbeeld werd beslist om enkele strategische plekken in het dorpshart te vernieuwen en werd de visie ingeschoven in lopende uitvoeringsprojecten. De autogerichte dorpskern wordt stap voor stap een fietsvriendelijke verblijfsdorpskern.
Waar zat de grootste uitdaging voor dit project?
Het vergaren van een breed draagvlak. Iedere bewoner of participant moet zich kunnen identificeren met het eindbeeld. Vandaar proberen we om iedereen mee te hebben vanaf het begin van het project. Nog voordat het wensbeeld in samenspraak met de inwoners werd opgesteld, startten we met een breed participatieproces. Dat begon met de zogenaamde praatstraat waarbij we doelden op toevallige ontmoetingen en gesprekken met inwoners. Bij de start van een project beginnen we met een terreinanalyse. Je loopt rond op de site om alles te bekijken, te verkennen en te laten insijpelen. Voor dit project hebben we daar een langere rondwandeling van gemaakt waarbij we een babbeltje deden met de mensen die we tegenkwamen of die ons aanspraken. Op die manier kom je veel te weten over wat er leeft in de buurt en bereik je ook een ander publiek dan een vooraf aangekondigde infoavond.
“We dachten goed na over de moment van onze verkenningswandeling. Zo kozen we een dag uit waarop het mooi weer was en er veel mensen op het dorpsplein waren.”
– Maarten Moers (OMGEVING)
Wel hebben we goed nagedacht over het moment van onze wandeling. Zo kozen we een dag uit waarop het mooi weer was en informeerden we bij de gemeente wanneer er veel mensen op het dorpsplein waren. Het was de bedoeling om een zo breed mogelijk publiek te bereiken. Door de praatstraat hebben we grip gekregen op verschillende meningen en verwachtingen bij de bewoners. Op deze manier kregen we een unieke inkijk. Dit resulteerde in een eerste schets die meteen goed onthaald werd en het zorgde ervoor dat we steeds konden verder werken met een fijne dynamiek tussen ontwerpers en bewoners. Ook het lokale bestuur, onze rechtstreekse opdrachtgever, is altijd grote aanjager geweest van het project.
Zit die betrokkenheid van de verschillende belanghebbenden vooral in de voorbereiding van het ontwerp of loopt het ook verder door in de andere projectfases?
De eerste opzet was de praatstraat en nadien organiseerden we nog enkele dorpsdebatten. Tijdens die debatten lichtten we de opmaak van onze ruimtelijke analyse toe waarop de deelnemers konden reageren. Na een paar sessies hadden we een volledig uitgewerkt ontwerp. Door te werken met een praatstraat en dorpsdebatten, is de bevolking op een interactieve en intensieve manier betrokken. Deze input zorgde voor een goede onderbouwing van het wensbeeld en voor een breed draagvlak binnen de dorpskern. Door mensen van in het begin mee te nemen in het verhaal, krijgen ze inzicht in de knopen die moeten worden doorgehakt.
“Elke keer wanneer er een deelopdracht in uitvoering ging, organiseerden we een bewonersmoment voor terugkoppeling en omkadering.”
– Kristof De Bonte (OMGEVING)
Tussen het afronden van het wensbeeld en het eerste uitvoeringsproject zit een hele periode. We hebben van dat moment gebruik gemaakt om een openluchttentoonstelling te organiseren in het dorp. Via grote prints, bevestigd aan werfhekken, informeerden we alle geïnteresseerden en gaven we de nodige uitleg op de ontwikkelde visie. Want dat blijft voor velen toch vaak iets abstract. We merken dat zo’n tussenstappen heel belangrijk zijn om het enthousiasme en de betrokkenheid levendig te houden. Wanneer er te veel tijd zit tussen een visie en een uitvoering bestaat het gevaar dat mensen niet meer het achterliggende idee kennen en dan valt het enthousiasme soms wat weg. Elke keer wanneer er een deelopdracht in uitvoering ging, organiseerden we daarom een soort van bewonersmoment voor terugkoppeling en omkadering.
Voor het dorpsplein en het kasteeldomein van Hof d’Intere kregen jullie ook de opdracht tot verdere detaillering en uitvoering?
Dat klopt. Met die twee projecten zetten we vooral in op het ontharden van de dorpskern en het verbeteren van de biodiversiteit. Op het dorpsplein wordt een bestaand schoolgebouw afgebroken om plaats te maken voor een nieuwe kerktuin. In de tuin zijn een aantal wadi’s geïntegreerd waar het water van het nieuwe dorpsplein en de kerk kan infiltreren. We proberen het hemelwater in de dorpskern maximaal ter plaatse te laten infiltreren naar de grondwatertafel. Het oude waterpeil in de vest rond het kasteel Hof d’Intere wordt hersteld door het regenwater van de omliggende straten en gebouwen er op aan te sluiten.
Bij de aanleg van de kerktuin en het park Hof d’Intere is er veel aandacht geschonken aan het versterken van de biodiversiteit. Het eenvoudige grasveld rond de kerk zal omgevormd worden tot een weelderige tuin met vaste planten. De grote variatie aan bloemen creëert een aangepast biotoop voor bijen en andere insecten. De nattere zones rond de wadi’s trekken dan weer kleine amfibieën en reptielen aan. De beplanting van het kasteelpark werd opgewaardeerd. Enkele exoten werden uitgedund en een bloemrijk grasmengsel werd ingezaaid. Er werden bovendien een aantal open plekken gecreëerd om de diversiteit aan fauna en flora te vergroten.
Zijn er tijdens het project dingen sterk moeten wijzigen of anders moeten lopen dan eerst gepland?
Nee, het is eigenlijk ongelooflijk hoe vlot dit project is verlopen. Dat is niet bij al onze projecten het geval. Het grote draagvlak speelt daarin ongetwijfeld een belangrijke rol. Er waren geen tegenstanders van het project of actiecomités, iedereen was enthousiast. Het is wel jammer dat we, hoewel het in onze visie was opgenomen, geen ingreep mochten uitvoeren op de grote baan naar Oostmalle. Door overlapping met een andere stakeholder (het Agentschap voor Wegen en Verkeer) viel het buiten de reikwijdte van de gemeente Lille. Onze visie wordt echter wel meegenomen wanneer de steenweg zou worden heraangelegd.
Waarom zijn jullie partner van AR-TUR?
Het team van OMGEVING gelooft sterk in de kracht van kennisdeling en inhoudelijk debat. AR-TUR is hier, in de eerste plaats in de Kempen maar ook breder in het hele vakgebied, initiator van en het spreekt voor zich dat ook OMGEVING deze initiatieven moet ondersteunen. Het werk van AR-TUR wordt met veel interesse opgepikt door ons team (publicaties, studiedagen enz.), werkt inspirerend en leunt sterk aan bij hoe wij als ontwerpbureau met een brede blik naar projecten kijken.
Wil je ook partner worden van AR-TUR? Vind er alles over terug op onze partnerpagina en aarzel niet om contact op te nemen om jullie wensen te bespreken.