Open Monumentendag: kerken René Van Steenbergen

Onze-Lieve-Vrouw van Altijddurende Bijstand
Schransdriesstraat 51/1, 2340 Beerse (Den Hout)

De inwijding van de nieuwe kerk door bisschop Jules Daem vond plaats op 5 september 1968. De kerk illustreert mooi hoe de moderne architecturale vormgeving en bouwmaterialen ingang vonden in de kerkelijke bouwkunst na het Tweede Vaticaanse concilie. Zo vormen kerk, weekkapel met sacristie en toren een complex van eenvoudige balkvormige volumes in een betonskeletstructuur opgevuld met witgeel baksteenmetselwerk.

Erfgoed Noorderkempen verzorgt bovendien in Den Hout een kleine expo over de wederopbouwarchitectuur van René Van Steenbergen. De Kempen kwamen niet ongeschonden uit de Tweede Wereldoorlog. Bombardementen en beschietingen van beide kanten zorgen voor enorm veel schade. In de omgeving van Beerse speelde René Van Steenbergen een centrale rol in het registreren van de schade en het opmaken van plannen voor wederopbouw. De kleine tentoonstelling toont de heropbouw van Zondereigen als case-studie.

Sint-Franciscus van Assisi
Schorvoortberg 56, 2300 Turnhout (Schorvoort)

Deze cirkelvormige kerk is gebouwd in 1965. De plattegrond kent weinig hoeken en vestigt op die manier de aandacht naar het midden, waar het altaar staat. Het vast meubilair is op maat ontworpen door René Van Steenbergen en werkt dit in de hand. Door het gebruik van een betonstructuur en vakwerkliggers werd deze kerk een open, heldere, maar ook menselijke ruimte om te bidden.

Sint-Jozef
De Brulen 1, 2370 Arendonk (Voorheide)

Doordat de voorlopige kerk, gebouwd na WOI bij de stichting van de parochie, te klein werd voor de steeds groeiende parochie, ontstond de nood voor een nieuwe kerk. Deze kerk werd gebouwd in 1964. Het is een grote zaalkerk met een vrijstaande toren, opgetrokken uit bakstenen met een vrijwel volledige voorgevel in glas-in-lood.

Kempenlab 2 Landschap van kerken

In België zijn steeds meer parochiekerken onderbenut. Vooral in de stadsrand en op het platteland, waar in de naoorlogse periode (na 1945) nog heel veel kerken gebouwd zijn.

De vraag naar het toekomstige gebruik van de kerkgebouwen is onvermijdelijk, maar het antwoord ontstaat meestal op praktische of economische gronden. Onderbenut blijven de architecturale kwaliteit, de mogelijkheden van de ruimte en de sociale relevantie van het kerkgebouw: wat is zijn rol in de wijk of het dorp?

In Kempenlab 2 ‘Landschap van kerken’ willen we die aspecten van de (naoorlogse) kerkgebouwen belichten. Samen met directe belanghebbenden, ontwerpers en experten gaan we in het najaar op zoek gaan naar een toekomst voor het kerkgebouw.

Als casus bekijken we op de de Onze-Lieve-Vrouw-van-Altijddurende-Bijstandkerk in Den Hout. Deze kerk is nog volop in gebruik als gebedshuis. Welke rol kan deze kerk blijven spelen, ook op langere termijn? Hoe kan de relatie tussen kerkgebouw en omliggende wijk worden versterkt?

René Van Steenbergen

René Van Steenbergen (1911-1995) werd geboren in Beerse. Zijn leven lang bleef hij zijn geboortedorp trouw. Van hieruit werkte hij aan een indrukwekkend architecturaal oeuvre dat de volledige provincie Antwerpen bestreek.

Naast veel eengezinswoningen bouwde hij tientallen scholen, kerkgebouwen, kantoren, bedrijfsgebouwen, sportcomplexen en ziekenhuizen. In zijn vormgeving maakte hij een duidelijke evolutie door. De speelse art-deco-architectuur van de jonge architect ruimde na de Tweede Wereldoorlog het veld voor een eerder traditionele vormentaal; tegen het begin van de jaren 60 evolueerde hij verder naar een sober modernisme.

Van Steenbergen is de meest productieve kerkenbouwer van de naoorlogse periode in Vlaanderen. Al zijn kerkgebouwen liggen binnen het bisdom Antwerpen.