Verslag | s t i l l e wandeling
Zondagochtend 11 februari verzamelde een groep deelnemers zich in de bibliotheek van Turnhout rond het beeld Brian (rock) van Hans Op de Beeck. Het was het startpunt van de s t i l l e wandeling die AR-TUR samen met Avansa Kempen en Bibliotheek Turnhout organiseerde in kader van het evenement s t i l van cultuurhuis de Warande. De tocht leidde langs verborgen plekken in de stad waar architectuur en literatuur samensmolten. De hele wandeling werd zo veel mogelijk in stilte beleefd om de zintuigen open te stellen voor de omgeving. Een bijzondere ervaring die één van de deelnemers mooi omschreef “Je moet er eerst wat inkomen in de stilte, maar nadien is het moeilijk om er weer uit te gaan.”
Leestijd: 5 min
Foto's: Liesbet Sanders
De s t i l l e wandeling startte bij de sculptuur Brian (rock) dat deel uitmaakt van een reeks levensgrote beelden van kinderen die met gesloten ogen verzonken zijn in hun eigen stille moment van concentratie en introspectie. Dit werk van Hans Op de Beeck staat in contrast met het fragment Rat Race, eveneens van Op de Beeck, dat de drukte van onze tijd en de snelheid van onze samenleving illustreert. Na het bekijken van het filmfragment, splitsten de deelnemers zich op in twee groepen. Gidsen Ortwyn Arts en Marleen Dufraing namen elk een groepje op sleeptouw om enkele stille plekken in Turnhout te ontdekken. Bij iedere halte lazen de gidsen een toepasselijk tekstfragment of gedicht voor rond het thema stilte.
De twee groepen bezochten volgende stopplaatsen:
- De gevangenispoort in de Wezenstraat waar je, als je goed kijkt, één van de vlindertegels tegen zinloos geweld spot. Deze actie van vzw Zinloos Geweld doet je stilstaan bij plotse en tragische gebeurtenissen. De gevangenis is een plaats waar mensen sterk geconfronteerd worden met stilstaan bij de redenen achter hun opsluiting. De vlinder is een positief symbool tegen agressie, geweld en onverschilligheid.
- Het labyrint voor de Heilig Hartkerk dat je levenspad symboliseert wanneer je erdoor wandelt: het pad begeleidt je naar het eindpunt, al is de weg er naartoe niet altijd vanzelfsprekend. Als je jezelf in vertrouwen kan overgeven aan de beweging van het pad, kan dit ook rust, stilte en focus brengen.
- De Hofpoorttuin aan Hofpoortteater Elckerlijc dat midden in het centrum van Turnhout ligt. Dit kleine stadsparkje is een ideale plaats om te vertoeven in alle rust.
- De ecologische en educatieve tuin van het Natuurpunt Museum waar Geert De Kockere ons persoonlijk trakteerde op enkele Haiku’s van zijn hand. In de vernieuwde cafetaria van het Natuurpunt Museum kan je elke tweede zondag van de maand terecht voor het Haikucafé.
- De binnentuin van Muylenberg die zowel aan passanten, bezoekers als de diverse bewoners met een bijzondere zorgvraag een plek biedt om even tot rust te komen.
- De neogotische kapel Onze-Lieve-Vrouw van Bijstand uit 1897 die verscholen ligt tussen de huizen maar waar de deur meestal openstaat. De kapel is een rustgevende plek die je de kans biedt om in stilte een kaars aan te steken.
- Het kasteel van de Hertogen van Brabant waar de rechtbank van eerste aanleg gevestigd is. Rechtbanken worden vaak beschouwd als een plek voor strafbepaling maar zijn in de eerste plaats een plek van verzoening. Verzoening met elkaar is pas mogelijk wanneer men ook bereid is om naar de ander te luisteren en de woede in zichzelf te laten stilvallen.
De s t i l l e wandeling bood de gelegenheid om te vertragen, te luisteren en te zijn in het moment. Het was een herinnering aan de waarde van stilte in een wereld die vaak overspoeld wordt door geluid en afleiding. Na de wandeling was er ruimte voor een gesprek. Christa Truyen van Avansa Kempen duidde het belang van stilte en de opzet van de s t i l l e wandeling. De wandeling is gebaseerd op de stiltebloem – of het stiltewiel – van Waerbeke die de drie thema’s stilte, rust en ruimte belicht. Ook Avansa Kempen is sinds 2007 bezig met stilte, rust en ruimte in de Kempen. Omdat we in drukke tijden leven, gaan velen op zoek naar stilte en rust. Als je stil en rustig bent, ga je reflecteren, heb je meer aandacht voor de dingen en kom je tot inzichten. Dat ervaarden ook de deelnemers tijdens de wandeling. Als het stil is, zie je meer.
De stiltebloem/-wiel maakt zichtbaar welke creatieve mogelijkheden stilte zoal biedt binnen diverse beleidsdomeinen. © www.waerbeke.be/over-ons-visie
Die stilte, rust en ruimte zorgen voor heel wat creativiteit waaruit verschillende kwaliteiten ontstaan. Voor sommige mensen betekent stilte, rust en ruimte pure akoestische kwaliteit (bijv. weinig of geen geluid), terwijl het voor anderen ook een helende kwaliteit kan zijn (zoals rust in het hoofd) of ecologisch inzicht biedt (denk aan verbinding met de natuur). Anderen ervaren stilte en rust dan weer als een esthetische kwaliteit (bijv. tijdens een museumbezoek) of een verzoenende kwaliteit. Ook het vermogen om naar elkaar te luisteren en empathie te tonen, wordt als een belangrijke kwaliteit beschouwd die voortkomt uit stilte, rust en ruimte.
“Het is leuk dat de stilte zoveel verschillende vormen kan aannemen.”
– deelnemer van de s t i l l e wandeling –
Al die kwaliteiten kunnen ingezet worden op diverse beleidsdomeinen waaronder leefmilieu & natuur, gezondheid & welzijn, landbouw & platteland, cultuur, vrije tijd & media, justitie & onderwijs en ruimtelijke ordening & mobiliteit.
Edith Wouters van AR-TUR maakte daarbij het bruggetje naar het Kempenlab Regeneratieve Architectuur waarin AR-TUR onderzoekt hoe we niet alleen natuur en architectuur maar ook mensen en processen kunnen verbinden zodat architectuur zowel duurzaam, herstellend, zorgzaam als regeneratief kan worden. Daarin komen dus onder andere ook de helende kwaliteiten van natuur en biodiversiteit terug. Met het oog op de klimaatverandering is het bovendien van belang dat er meer groene ruimte in de stad wordt gecreëerd. Zodat bomen schaduw kunnen werpen op gebouwen maar ook een schaduw- of schuilplek kunnen bieden wanneer je op een bankje even tot rust komt en dergelijke meer. Voor al die zaken is in de ruimtelijke ordening, in architectuurprojecten maar ook in grotere projectontwikkelingen meer aandacht nodig. En die aandacht gaat hand in hand met een fijne leefomgeving waar je ook rust en stilte kan vinden.
In dat kader maakte AR-TUR een kaart waarop je luwe plekken in Turnhout kan terugvinden. Rustpunten in de stad die de prikkels om je heen beperken. Het zijn plekken om bij stil te staan, zowel fysiek als mentaal. Ze geven de kans om even om je heen te kijken, te reflecteren of de dingen vanop een afstand te beschouwen. De haltes uit de s t i l l e wandeling werden opgenomen op de kaart en verder uitgebreid met nog een aantal andere plekken. De kaart is beschikbaar via de website van AR-TUR of je kan een gedrukt exemplaar afhalen bij één van de verdeelpunten waaronder de Warande, Bibliotheek Turnhout, Avansa Kempen, dienst toerisme van Stad Turnhout, de Heilig Hartkerk, de kapel Onze-Lieve-Vrouw van Bijstand, Muylenberg en Natuurpunt Museum. Je kan bij betaling van een verzendkost de kaart ook naar je thuis laten opsturen.
Het stadspark van Turnhout is één van de plekken die op de kaart werd opgenomen. Momenteel loopt er een oproep voor de herbestemming van de voormalige rozentuin van het stadspark. Op de website van Stad Turnhout kan je mee beslissen over de nieuwe invulling. Dat kan gaan over meer ruimte om te sporten of spelen, maar het kan ook een nieuwe rust- of stilteplek worden. Iedereen kan een idee indienen vóór 31 maart 2024.
Gedurende de hele maand februari vind je in het onthaal van de bibliotheek ook een selectie uit de collectie rond (het beleven van) stilte, rust en ruimte. N.a.v. de Waerbekeconferentie Naar een ecologie van de aandacht in de Warande in 2023 stelde Waerbeke een literatuurlijst op.
