Verslag | Toolbox-on-Tour 2022-2023

Na de lancering van het boek en de tentoonstelling Toolbox Dorpse Architectuur in oktober 2021, trok AR-TUR in 2022 en 2023 met de Toolbox-on-Tour heel Vlaanderen rond. We faciliteerden het gesprek over concrete dorpse architectuurprojecten in tientallen gemeentes via een live-presentatie, een werksessie en optioneel ondersteund met de reizende expo.

Lessons learned

  • Belang van een presentatie vooraf
    De presentatie vooraf aan de werksessie blijkt noodzakelijk voor een goed begrip van de termen en illustraties. De woorden en tekeningen op de kaarten lijken niet altijd voldoende om de juiste interpretatie te maken van de getoonde figuren en tactieken. Ook het raadplegen van het boek met meer uitleg en voorbeelden helpt hierbij. Het boek is in die zin complementair en dient als goede basis, aanvulling en/of leidraad voor het gesprek. Daarbij is het handig dat er iemand aan tafel zit die het boek – in het bijzonder de dorpse figuren en tactieken – al vrij goed kent om zo de finesses van bepaalde figuren en tactieken te benoemen.

  • Kennis van de projectlocatie
    Het is niet altijd evident om de site die besproken wordt tijdens de werksessie op een halfuur tijd eigen te maken aan de hand van foto’s en plannen. Het blijkt noodzakelijk dat er iemand aan tafel zit die de site reeds goed kent en kan toelichten aan de anderen. Een bezoek ter plaatse is een meerwaarde om interessante mogelijkheden of beperkingen ter plaatse waar te nemen zodat de dialoogtool nadien nog effectiever kan ingezet worden.

  • Mogelijke aanvullingen
    Aanvullingen met betrekking tot groen-blauwe beleving kunnen de dialoogtool verder verbeteren.

  • Mix van stakeholders
    Een diverse groep van stakeholders rond de tafel geeft de beste resultaten. Denk aan dorpsbewoners en leden uit adviesraden die zowel de projectsite als de context goed kennen, omgevingsambtenaren en beleidsmakers die zowel de beleidsvisies als de documenten kunnen toelichten, stedenbouwkundigen en landschapsontwerpers die de projectsite in een dorps- of landschappelijk weefsel kunnen duiden, architecten die al eens een inplanting durven schetsen en projectontwikkelaars en diverse experten met zicht op de haalbaarheid van en uitdagingen voor het project. De deelname van een beperkt aantal deelnemers zonder band met de gemeente waarin de besproken projectsite zich bevindt, kan een meerwaarde voor het gesprek betekenen. Dit brengt al eens verschillende perspectieven en een alternatieve benadering van het projectgebied naar voren. Een diverse groep is essentieel om het gesprek te voeren en zorgt voor een goede dynamiek.

  • Vroeg genoeg de krijtlijnen van mogelijke projecten aftasten
    Het blijkt belangrijk om de Toolbox en de dialoogtool vroeg genoeg in het proces aan bod te laten komen. De ambities moeten duidelijk zijn bij aanvang van het project of zelfs al eerder, wanneer de grond verkocht wordt. Het is essentieel om vanaf het begin de krijtlijnen uit te zetten en ruimtelijke visies vorm te geven.

  • Grootte van de groep deelnemers
    De dialoogtool bracht bij sommige groepen stevige discussies op gang. Het is dan ook een doordachte keuze om de werksessie met ongeveer 8 (maximum 10) personen per groep te organiseren.

  • Kwaliteitsvolle mogelijkheden verkennen
    De dialoogtool werd als een nuttig, leerrijk en inspirerend instrument ervaren. Het prikkelt de creativiteit en zorgt voor een bredere kijk op andere mogelijke oplossingen. De tool laat toe om te denken vanuit mogelijkheden en niet vanuit beperkende (bouw)voorschriften.

  • Bruikbaarheid van de tool
    Verschillende deelnemers van de werksessie gaven aan graag verder te werken met de tool en het in te zetten tijdens gesprekken met architecten, gemeentes, projectontwikkelaars, grondeigenaars,… De dialoogtool creëert dynamiek aan tafel waardoor de kans op vastlopen van het gesprek verkleint.