GeWOONtebreker Westerlo afgerond
GeWOONtebreker zoekt naar het wonen van de toekomst. In 2017 startte de Provincie Antwerpen vier piloottrajecten. AR-TUR werkte mee aan het traject in Westerlo. Hieronder lees je een kort verslag van het traject.
Hoe kunnen we op een kwaliteitsvolle manier met meer mensen op minder ruimte wonen? Hoe brengen we wonen en zorg dichter bij elkaar, met een toenemende vergrijzing van de bevolking? Hoe zorgen we voor een goede verbinding tussen plaatsen en mensen? Welke aanpassingen in ons wonen zijn nodig om een antwoord te vinden op deze uitdagingen? De urgentie is groot.
Met geWOONtebreker geeft Provincie Antwerpen de lokale besturen handvaten om eerste stappen te zetten om antwoorden hierop te formuleren. In 2017 startte Provincie Antwerpen piloottrajecten op in vier gemeenten rond elk een andere uitdaging. Samen met hun inwoners keken de gemeenten naar hun woongewoonten. In opdracht van de Provincie Antwerpen werkte AR-TUR samen met tri.zone mee aan het traject geWOONtebreker in Westerlo.
Vergrijzing in de Kempen
We hebben in Vlaanderen te maken met een sterk vergrijzende bevolking. Zeker nog tot 2060 komen er meer en meer ouderen bij, die meer en meer zorg nodig hebben. Onze dorpen en gemeenten zijn hier niet op ingericht. De Kempen is een van de sterkst vergrijzende regio’s.
Uit onderzoek blijkt: mensen blijven liefst zo lang mogelijk in hun eigen woning, ook al hebben ze zorg nodig. Maar thuis blijven kost geld. Bovendien moet de zorg dan individueel en op maat aan huis geleverd worden. Doordat we zo verspreid wonen in Vlaanderen en doordat alles zo volgebouwd is, brengt dit serieuze uitdagingen met zich mee. Uit een onderzoek van de KU Leuven blijkt dat de thuisverpleging in Vlaanderen per dag 15 keer de wereld rondrijdt. Met alle milieubelasting, tijdverspilling vanwege files en dus hoge maatschappelijke kosten tot gevolg. Waar en hoe moeten we in de toekomst wonen en zorg organiseren op een duurzame, betaalbare en kwalitatieve manier?
Westerlo vormt een mooie ‘testgemeente’ voor dit vraagstuk; de vergrijzing in Westerlo is groot en de verwachting is dat er in de gemeente de komende decennia nog veel ouderen bij zullen komen. De gemeente kent een verspreide bebouwing met veel deeldorpen en lintbebouwing. Daarmee is de gemeente exemplarisch voor de Kempense situatie.
Het traject van geWOONtebreker in Westerlo
De kerngroep, met onder meer de schepen en de wooncoördinator van de gemeente, tri.zone en AR-TUR, gaf vorm aan de doelstelling en het traject. Deel hiervan waren verkennende gesprekken, zoals met de seniorenraad in maart 2017.
Tijdens de workshop Nulmeting op 28 april 2017 zaten zorgprofessionals, woonactoren en betrokkenen van de gemeente samen rond de tafel. We brachten de huidige woon- en zorgsituatie in Westerlo samen in kaart rond 4 thema’s: woonvormen, voorzieningen, sociale netwerken en mobiliteit-verbindingen. Zo maakten we een resultatenkaart met een ‘nulmeting’ van de gewaardeerde kwaliteiten, die al in de gemeente aanwezig zijn, en van de kansen en knelpunten.
Deze legden we voor aan bewoners in mei tijdens GeWOONtebreker en route en in juni in een workshop met de seniorenraad.
Op 6 oktober 2017 organiseerden we een scenarioworkshop. Op basis van alle eerdere workshops en gesprekken visualiseerden we de toekomst van zorg en wonen in Westerlo. Vanuit ieders expertise en ervaring, en vanuit de aanwezige kansen, onderzochten we samen met de deelnemers mogelijke ruimtelijke scenario’s. We onderscheidden vier type locaties: het hoofddorp, een deeldorp, een woonkern daarbuiten en verspreide woningen ‘ergens daartussen’. Naast deelnemers uit de gemeente waren er enkele ervaringsdeskundigen en experten op het gebied van zorg en wonen van buiten de gemeente.
Met deze scenario’s in de hand werden zes huiskamer- en netwerkgesprekken gevoerd waarin inwoners, vertegenwoordigers uit het verenigingsleven en de adviesraden in gesprek gingen over de elementen die in de scenario’s naar voor kwamen.
Ten slotte voerden we in januari 2018 een afsluitend beleidsgesprek met de burgemeester, schepenen en beleidsmakers. We bespraken wat de verkregen inzichten voor Westerlo kunnen betekenen, wat er nodig is en tot welke acties ze kunnen leiden.
Scenario's voor wonen en zorg
Bovenstaande scenariokaart voor Westerlo brengt de scenario’s samen in een totaalbeeld voor de gemeente. Elke locatie, hoofdorp, deeldorp, woonkern of verspreid wonen, vraagt om een passend scenario. Wonen in de kern wordt aangemoedigd, met in het hoofddorp een woonzorgzone rijk aan voorzieningen en een goed begaanbare ‘voetgangerscirkel’, in de deeldorpen ‘wijkhubs’ met hoognodige voorzieningen en voor de verder gelegen locaties een buurtkar. Een ‘zorgzoeker’ matcht vraag en aanbod en zorgt voor verbinding tussen lokaal en bovenlokaal.
De workshops, de gesprekken met inwoners, experten en adviesraden alsook het beleidsgesprek gaven vorm aan de eerste lagen van het geWOONtebreker-verhaal van Westerlo. Diverse zaadjes zijn geplant als basis voor de toekomst. De gemeente bekijkt op dit moment hoe ze verder gaat met de verkregen inzichten.
Vervolg geWOONtebreker
De provincie werkt aan een inspiratiegids die de ervaringen van de trajecten bundelt. Naast Westerlo, waren er trajecten in Malle, Nijlen en Wijnegem. De gids wordt een bundeling van de ervaringen uit de piloottrajecten (goede en minder goede), tips en tricks van de gemeenten en experten en handvaten om een eigen geWOONtebreker-verhaal te schrijven.
Op 29 mei 2018 presenteert de provincie deze gids en het bijbehorende vervolgtraject van geWOONtebreker. Dat zal gebeuren op een inspiratiedag over woonuitdagingen in Heist-op-den-Berg.
Op de website van de provincie kun je alvast meer lezen over de trajecten in 2017.
